توسط طرح تست و بازرسی
با توجه به مشخصات فنی، کدها و استانداردها و سایر مفاهیم قراردادی و همچنین بر اساس ایستگاه های مختلف ساخت به منظور برنامه ریزی و اجرای فعالیت های تست و بازرسی در طی فرآیند ساخت یک کالا، سندی از طرف سازنده تهیه می گردد که در آن فعالیت های تست و بازرسی در هر ایستگاه، نوع و سطح بازرسی برای هر رده ی بازرسی فنی و یا کنترل کیفی تعیین می گردد. این مدرک طرح تست و بازرسی (ITP) نام دارد و پس از تأیید، کلیه ی رده های مذکور لازم الاجرا خواهد بود . در این مدرک دستورالعمل (رویه) مربوط به اجرای هر فعالیت بازرسی و تست، استاندارد مرجع، محل تست و بازرسی، نوع گزارش و میزان مشارکت رده های مسؤل درج می گردد.
جلسه پیش بازرسی
قبل از شروع فعالیتهای بازرسی جلسه ای توسط مشتری با حضور نمایندگان کارفرما، سازنده و بازرسی شخص ثالث هماهنگ میگردد و روش کلی ارتباطات ، شیوه گزارش دهی بازرس شخص ثالث و کلیه ی مسائل مربوط به این حوزه مورد بحث ، بررسی و تأیید قرار می گیرد. علاوه بر موضوعات ذکر شده طرح کنترل کیفی، چگونگی اعلام عدم تطابق های احتمالی و شیوه بررسی وحل آنها، میزان پیشرفت اولیه کار (خرید مواد اولیه و احیانا برشکاری و یا تامین قطعات بصورت پیش ساخت)، وضعیت تأیید مدارک مهندسی، اهم نکات فنی منطبق بر مشخصات فنی پروژه، بررسی و تأیید رویه ها و دستورالعملهای تست و بازرسی، صدور گواهی و مدارک ترخیص کالا و کتابچه ی نهایی بازرسی و غیره… نیز مورد بررسی و تأیید قرار می گیرد.
روش ارائه گواهینامه مواد و تجهیزات بر اساس EN 10204
الزامات مستند سازی گواهینامه مواد و تجهیزات و کلیه ی اجناس خریداری و انبار شده بایستی مشخص باشد. محتویات و فرمت گواهینامه ها بایستی مطابق استاندارد EN 10204 و الزامات مندرج در مشخصات فنی پروژه باشد.
گواهینامه های غیر اصلی(کپی): گاهی اوقات امکان دارد که بخشی از محصول یک تولید کننده مواد اولیه توسط پیمانکار خریداری گردد و از آنجا که این تولید کنندگان برای محصولات خود یک گواهینامه کلی صادر می کنند، لازم است یک عدد کپی برابر اصل از آن گواهینامه جهت مستند سازی و بایگانی در سوابق پروژه تهیه گردد. روش تهیه این گواهی بدین گونه خواهدبودکه بازرس مامور شده از سوی پیمانکار یا بازرسی مستقل و مورد تایید کارفرما مستقر در کارگاه سازنده پس از تطابق کپی گواهینامه با اصل آن اقدام به ممهور نمودن (با رنگ قرمز) ، و سپس تایید آن با نوشتن نام، تاریخ و امضاء می نماید.
گواهینامه تست مواد : سندی است مبتنی بر اجرای کلیه ی تستها. این سند به سهولت قابل ردیابی است و به معنای گواهی انطباق محصول بر الزامات کدها و استانداردهای مشخص شده طراحی وساخت محصول، همچنین مشخصات فنی پروژه می باشد.
گواهینامه اصلی: گواهینامه حقیقی است که توسط سازنده اصلی موادصادر و ممهور به مهر، امضاء و تایید رسمی تمام رده های مسوول آن سازنده می-باشد.
انواع گواهینامه های مورد تایید بر اساس استاندارد EN 10204 : کلیه ی گواهینامه های تست مواد بایستی توسط بالاترین مقام واحد کنترل کیفی تولید کننده تایید شده باشند. لازم بذکر است واحد کنترل کیفی تولید کننده میبایست مستقل از گروه ساخت و تولید و زیر نظر مستقیم مدیر عامل فعالیت داشته باشد.
اختصار مدرک صادر شده نوع کنترل محتویات مستندات صادر شده شرایط تحویل تایید اعتبار مدرک
۲.۱ گواهینامه تطابق با سفارش نا مشخص بدون اشاره به نتیجه آزمایشات مطابق قوائد سازنده بوسیله سازنده
۲.۲ گزارش تست نا مشخص با ذکر نتایج آزمایشات بر روی یک نمونه از مواد که بصورت اتفاقی انتخاب شده و در گزارش شماره آن ذکر نمی شود. بوسیله سازنده
۲.۳ گزارش تست با مشخص کردن شماره قطعه تست شده مشخص با ذکر نتایج آزمایشات بر روی یک نمونه از مواد که شماره ارجاع آن قطعه در گزارش ذکر می شود. بوسیله سازنده
۳.۱.A گواهینامه بازرسی ۳.۱.A مشخص مطابق با قوانین رسمی و الزامات فنی مربوطه بازرسی که بصورت رسمی معرفی شده است
۳.۱.B گواهینامه بازرسی۳.۱.B مشخص بر اساس نیازمندی های سفارش و در صورت نیاز مطابق با قوانین رسمی و الزامات فنی مربوطه نماینده قانونی سازنده که مستقل از بخش ساخت می باشد
۳.۱.C گواهینامه بازرسی۳.۱.C مشخص نماینده قانونی خریدار
۳.۲ گزارش بازرسی مشخص بر اساس نیازمندی های سفارش نماینده قانونی سازنده که مستقل از بخش ساخت بوده همراه با نماینده قانونی خریدار
گواهینامه نوع A (EN10204”۳.۲”) : گواهینامه های انطباق موادی است که نشان دهنده انطباق محصول بر درخواست پیمانکار می باشد و توسط نماینده کارفرمای مربوطه تصدیق شده اند.
گواهینامه نوع B (EN10204”۳.۱”) : گواهینامه های انطباق موادی است که نشان دهنده انطباق محصول بر درخواست پیمانکار و یا نظامنامه های موثق و رسمی میباشد و توسط نماینده سازنده مربوطه تصدیق شده اند.
گواهینامه نوع C (EN10204”۲.۲”) : گزارشهایی هستند که منطبق با الزامات درخواست پیمانکار و یا نظامنامه رسمی و یا مطابق قواعد فنی توسط سازنده تهیه شده اند.
این گزارشات برای سایر محصولات تهیه شده از آن مواد و با همان روش تولید نیز قابل تعمیم است.
گواهینامه نوع D (EN10204”۲.۱”) : گواهینامه هایی که بوسیله سازنده صادر میگردند و چون درخواستی جهت ارائه نتایج تست های انجام شده وجود ندارد ماخذ بازرسی مشخصی نیز ندارند، اما گواهی محصولات تولید شده مبنی بر وجود توافقنامه هایی در زمان عقد قرارداد موجود می باشد.
گواهینامه نوع E : گواهینامه هایی برای تاییدیه نوع و گواهی انجام تست .
هنگامی که یک قسمت از محصول یا تجهیز دارای شماره تقسیم بندی مشخص و ویژه باشد گواهینامه آن محصول بایستی برای هر بخش اجزای آن محصول یا تجهیزبصورت جداگانه صادر گردد. (مانند شماره ذوب یا ریخته گری مشخص، شماره تست جداگانه، و یا شماره تولید با یک روش مشخص برای یک درخواست مشخص)
بصورت کلی گواهینامه محصولات بایستی اصل بوده مگر در شرایطی خاص که در ذیل تعریف خواهد شد:
گواهینامه های نوع A و B بایستی اصل و یا کپی برابر اصل باشند.
موادی که پیرو فرآیندهای بعدی ساخت امکان تغییر خواص مکانیکی آنها وجود دارد بایستی از نوع B باشند و ریز آنالیز شیمیایی دقیق آنها نیز گزارش شده باشد. هرگونه نسخه برداری از آنالیز شیمیایی ذکر شده در گواهینامه ارائه شده توسط سازنده، بایستی بهمراه نسخه اصل گواهینامه و یا کپی برابر با اصل آن باشد. گواهینامه مربوط به Stockiest ها ویا گواهینامه بصورت نمونه فاقد اعتبار است. گواهینامه ها و یا نامه های تاییدیه مواد بایستی توسط نماینده قانونی کنترل کیفی سازنده تایید و امضاء شده باشد.
نکاتی مهم در خصوص کیفیت مستند سازی:
– کلیه ی گواهینامه ها باید تایپ و چاپ شده باشند، هیچ گواهینامه ای بصورت دست نویس قابل قبول نیست.
– تمامی گواهینامه ها بایستی به زبان انگلیسی تهیه و تنظیم شده باشند ، در صورتی که در اینخصوص محدودیتی وجودداشته باشد در کنار زبان اصلی و رایج سازنده محصول، ترجمه انگلیسی متن بایستی وجود داشته باشد.
– هیچ گواهینامه ای بصورت مخدوش، یا با اضافات و حذفیات قابل قبول نیست. (حتی استفاده از غلط گیر نیز به معنای مخدوش بودن است).
– کلیه ی گواهینامه ها در هر شکلی(تصویرالکترونیکی، میکروفیلم،فوتوکپی) بایستی از کیفیت مطلوب برخوردار بوده و خوانا باشند. برای ارزیابی صحت این موضوع می توان به استانداردهای BS 5536, 5444, 4210 مراجعه نمود.
هر گواهینامه ای بایستی حداقل دارای مشخصات ذیل باشد:
– شماره ثبت سفارش مشتری
– شماره اقلام سفارش خرید
– برچسب شماره (در صورت امکان)
– نام سازنده بهمراه آدرس
– امضاء معتبر
– امضاء شخص مسوول در شرکت سازنده بعنوان تصدیق کننده گواهینامه
– استانداردهای مرجع ساخت
– کیفیت مواد تهیه شده برای سفارش
– نام و مشخصات مواد یا تجهیز تولید شده
– شماره گواهینامه
– نتایج تستهای مربوطه
– شماره ذوب، ریخته گری و یا …
– شماره سریال سازنده
– تاییدیه موسسه
روش هماهنگی انجام بازرسی
سازنده موظف است مطابق با طرح کنترل کیفیت تایید شده برای ایستگاه های بازرسی مورد نظر نسبت به هماهنگی حضور پیمانکار اقدام نماید. این اطلاع رسانی از طریق فرم درخواست بازرسی و حداقل یک هفته کاری( برای بازرسی های داخلی)/ و یکماه (برای بازرسیهای خارجی) قبل از انجام تست / بازرسی های مربوطه صورت پذیرد. پیمانکار بلافاصله از طریق فرم درخواست اعزام بازرس جهت اطلاع رسانی به بازرسی شخص ثالث و کارفرما (در صورت نیاز) اقدام مشابه را به عمل می آورد. هماهنگی های لازم در خصوص رفت و آمد و اسکان افراد ذیربط در مکان بازرسی، مطابق مفاد قرارداد صورت می پذیرد.
وظایف پیمانکار
رویه ی تست و بازرسی مواد و تجهیزات پروژه به عنوان دستورالعمل اساسی اجرای عملیات تست و بازرسی توسط پیمانکار اصلی تهیه شده و توسط کارفرما به تایید می رسد. شرکت بازرسی شخص ثالث موظف است رویه هماهنگی خدمات بازرسی و صدور گواهی های مواد/تجهیزات را بر اساس رویه ی مذکور تهیه نموده و به تأیید پیمانکار اصلی و کارفرما برساند.
پیمانکار موظف است کلیه ی اطلاعات مورد نیاز بازرسی شخص ثالث را در اختیار قرار داده و مسوولیت کامل در محدوده کار مورد نظر را به وی تفویظ نماید. سازنده موظف است در طول فرآیند ساخت و تولید مدارک و مستندات فنی تایید شده را در اختیار بازرسی شخص ثالث قرار دهد. مدارک مذکور بایستی به تایید کارفرمای اصلی و مشتری رسیده باشد.
وظایف سازنده
سازنده بایستی امکان دسترسی بازرس به سازندگان زیرمجموعه خود جهت مشاهده وضعیت تولید و نظارت بر تستها و فعالیتهای کیفی را فراهم نماید. تأمین کنندگان زیرمجموعه ی سازنده بایستی مواد و تجهیزات مورد نظر را تنها از منابع معتبر و تأیید شده تهیه نموده و سفارشات مربوطه مطابق با استانداردها و مشخصات فنی پروژه باشد. کلیه ی اسناد کنترل کیفی اجزای تأمین شده توسط سازندگان جزء بایستی در محل کارگاه سازنده اصلی توسط نمایندگان کارفرمای اصلی و پیمانکار مورد بررسی و تأیید قرار گیرد.
سازنده نه تنها موظف است کلیه ی تجهیزات و ابزارهای تست و بازرسی را فراهم نماید بلکه بایستی نیروی انسانی متخصص را نیز بعنوان دستیار در اختیار بازرس قرار دهد. کلیه ی ابزارآلات تست و بازرسی باید دارای گواهینامه کالیبراسیون معتبر با ذکر دوره اعتبار باشند. نمایندگان بازرسی کارفرما و پیمانکار در طول مدت ساخت و تولید و فعالیتهای تست و بازرسی می توانند برای اجرای فعالیت های ممیزی به کارگاه سازندگان مراجعه نمایند.
کلیه ی مدارک جاری در کنترل کیفی بایستی به زبان مندرج در مفاد قرارداد تنظیم و ارائه گردند. بازرسی هایپیمانکار و بازرس شخص ثالث رافع مسئولیت سازنده نمی باشد و مسئولیت کامل تامین کیفیت کالا بر عهده سازنده می باشد.
بازرسی مواد اولیه و بررسی انطباق آن با گواهینامه مواد
همانطور که قبلا نیز اشاره شد یکی از وظائف بازرس شخص ثالث بررسی گواهینامه های مواد خام اولیه می باشد. بازرس شخص ثالث بایستی مشخصاتی مانند ترکیب شیمیایی، خواص فیزیکی و مکانیکی ، نوع فرآیند عملیات حرارتی، شرایط احراز تستهای مختلف اعم از هیدروتست، تستهای خوردگی HIC&SSCC ، تست سختی سنجی، تستهای NDT ، تست ضربه و غیره … را در گواهینامه مواد مورد بررسی قرار داده و از انطباق آنها با الزامات استاندارد، مشخصات فنی پروژه و احیانا نقشه های ساخت و تولید و یا مدارک پیوست سفارش کالا اطمینان حاصل نماید. همچنین گواهینامه مواد بر اساس معیارهای تعریف شده در بخش الزامات تست و بازرسی مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. در صورت بروز هرگونه ابهام، بازرس می تواند طبق استاندارد نسبت به نمونه برداری از مواد اولیه و ارسال آن به آزمایشگاه-های معتبر اقدام نموده و نتایج را بصورت مکتوب گزارش نماید.
گواهینامه دستگاه ها و تجهیزات تست و بازرسی
سازنده بایستی در طول فرآیند ساخت و تولید همواره از تجهیزات اندازه گیری و تست و بازرسی کالیبره شده استفاده نماید. کالیبراسیون بر اساس رویه ها و دستورالعملهای داخلی تایید شده سازنده و یا مطابق کتابچه راهنما و استاندارد تجهیزات بصورت دوره ای انجام می پذیرد. بازرس شخص ثالث بطور مستمر، باید تاریخ انقضا و یا تجدید کالیبراسیون را تحت نظر داشته باشد، همچنین بایستی از نحوه نگهداری صحیح تجهیزات تست و بازرسی اطمینان حاصل نماید و در صورت مشاهده هرگونه شرایط نامناسب نسبت به درخواست بررسی و یا کالیبراسون مجدد اقدام نماید.
گواهینامه کارشناس تست غیر مخرب و یا کارشناس دارای تخصص ویژه
کلیه ی کارشناسان تستهای غیرمخرب باید دارای گواهینامه های معتبر بین المللی جهت انجام و تفسیر این تستها باشند.
کلیه ی اپراتورهای تست مایعات نافذ و تست ذرات مغناطیسی بایستی حداقل دارای گواهینامه احراز صلاحیت منطبق بر استاندارد SNT-TC-1A ، CSWIP ، KOFREND و یا EN 473 در سطح یک باشند ولی کلیه ی تفسیرها در زمینه نوع و دامنه پذیرش عیوب بایستی توسط کارشناسهای دارای گواهینامه صلاحیت در سطح دو صورت پذیرد.
گواهینامه های جوشکاری
کلیه جوشکاران و اپراتورهای دستگاههای نیمه اتوماتیک و یا اتوماتیک جوشکاری بایستی دارای گواهینامه صلاحیت جوشکاری باشند. بازرس شخص ثالث موظف به انجام تست احراز صلاحیت جوشکاران مطابق با استانداردهای مرجع معرفی شده در مدارک سفارش کالا و مشخصات فنی پروژه می باشد. کلیه جوشکاران در طول زمان ساخت نیز بایستی از بابت میزان درصد تعمیرات و نوع عیوب مشاهده شده مورد ارزیابی قرار گیرند مستمر قرار داشته باشند و در صورت افزایش میزان تعمیرات از حد مجاز، از ادامه فعالیت آنها جلوگیری نموده و یا بر اساس شرایط استاندارد و دستورالعمل تایید شده داخلی سازنده نسبت به آموزش و احراز صلاحیت مجدد آنها اقدام گردد.
مغایرتها و بازرسی مجدد
مغـایرت ها در فــرآیند ساخت به دو دسته کــلی تقسیم می شوند، ۱- مغایرت هـای اصـلی و ۲- مغایرتهای جزیی. موارد مهم مغایرتهای اصلی عبارتنداز انحراف از استانداردهای ساخت، کدهای معرفی شده، نقشه های تأیید شده، مشخصات فنی و فرآیند ساخت و تولید. موارد مهم مغایرتهای جزیی عبارتنداز مغایرت در شکل ظاهری کالا، مغایرت در رنگ آمیزی و نوع رنگ، مغایرت در تعداد کالا، نوع بسته بندی، علامتگذاری، روش حمل، مغایرت در نقشه های کارگاهی، تأخیر در تاریخ تحویل تمام کالا یا بخشی از آن. چنانچه یکی از موارد مغایرت اصلی در طول فرآیند ساخت و یا بازرسی در کارگاه سازنده رخ دهد بازرس شخص ثالث بایستی فورا موضوع را از طریق فرم اعلام مغایرت به خریدار/پیمانکار اطلاع دهد. پس از آن سازنده بایستی نسبت به اعلام روش اصلاح و برطرف کردن مغایرت موجود اقدام نماید. راه حل پیشنهادی سازنده بایستی توسط پیمانکار/کارفرمای اصلی و بازرسی شخص ثالث به تأیید برسد.
در صورت تأیید روش اصلاحی، اقدامـات مربوطـه توسط سـازنده تحت نظارت (بازرسـی مجدد) بازرس شـخص ثالث انجـام میپذیرد و نتایج تست های لازم جهت اطمینان از صحت اجرای روش اصلاحی توسط سازنده و بازرس شـخص ثالث گزارش می گـردد. در این مرحلـه مغـایرت فوق خـاتمه یافته محسوب می شود و در صورت رد روش اصلاحی توسط یکی از مراجع ذیربط، موضوع عدم انطباق بایستی بکلی حذف و اقدام جایگزین صورت پذیرد. گردش کار لازم برای رفع مغایرت های اصلی مطابق پیوست (F7) می باشد.
مغـایرت های جزیی بین بین سازنده، خریدار/پیمانکار و بازرس شخص ثالث بررسی و مختومه می گردد. هیچ کالایی با وجود مغایرت اصلی جهت نصب و بکارگیری در پروژه حمل نمی گردد مگر اینکه به تأیید کارفرمای اصلی برسد.
لازم به ذکر است که که هزینه های بازرسی مجدد ناشی از مغایرت ها و هزینه های مالی ناشی از تأخیر اجرای کار بر عهده خریدار/پیمانکار می باشد و بدیهی است که خریدار خسارات مربوطه را از فروشنده/سازنده پیگیری می نماید.
بررسی انطباق لیست محموله ارسالی با تعداد اقلام محموله
بازرسی شخص ثالث موظف است قبل از ارسال محموله ساخته شده تعداد اقلام ارسالی را با لیست مربوطه مورد بررسی دقیق قرار داده و از مطابقت لیست و تعداد اقلام اطمینان کامل حاصل نماید دراین صورت لیست اقلام را مورد تایید قرار می دهد.
پارامترهای مختلفی که در این فعالیت بایستی مورد بررسی قرار گیرند به شرح زیر می باشند:
– مطابقت فرم لیست بسته بندی با فرمت پروژه
– شماره PO
– مطابقت شماره لیست بسته بندی با فرمت مربوطه
– صحت تعداد کالا
– صحت وزن کل و وزن خالص
– کنترل صحت اطلاعات ثبت شده روی کالا
– مطابقت اطلاعات مندرج در لیست بسته بندی و برچسب روی بسته ها
– محکم بودن برچسب و وجود حفاظ بر روی آن
– مطابقت سایر اطلاعات لیست بسته بندی با مشخصات پروژه
– کنترل صحت شماره و کد کالا در لیست تفصیلی بسته بندی
– مطابقت اطلاعات مندرج در لیست تفصیلی با صفحه اول
– کنترل صحت مهر و امضاء سازنده/فروشنده بر روی صفحات لیست بسته بندی
– کنترل صحت مهر و امضاء بازرس شخص ثالث بر روی صفحات لیست بسته بندی
– معمولا بازرسی بسته بندی و علامتگذاری کالا در یک مرحله صورت می پذیرد.
بازرسی قبل از حمل
سازنده/فروشنده پس از بازرسی بسته بندی نسبت به ارسال درخواست بازرسی قبل از حمل اقدام می نماید. سازنده در این مرحله بایستی نسبت به تکمیل و ارائه ی گواهی مطابقت کالا با مشخصات فنی و مفاد قرارداد اقدام نماید.
فروشنده بدون اخذ لیست بسته بندی تأیید شده توسط TPA مجاز به حمل کالا نمی باشد. چنانچه فروشنده یا سازنده مجاز به حمل کالا باشد ولی مشروط به اینکه عملیات اصلاحی یا تعمیر و بازرسی های مربوطه در سایت به انجام برسد، در این صورت هزینه های مرتبط با این فعالیت ها برعهده ی او می باشد. بررسی شرایط بارگیری، اطمینان از کیفیت وسائل حمل و نقل، اطمینان از محکم بودن بار، ابزارآلات بالابر و غیره… از وظایف بازرسی شخص ثالث در مرحله بازرسی قبل از حمل می باشد.
صدور گواهی خروج کالا از کارگاه ساخت
پس از بازرسی های فوق بازرس شخص ثالث بایستی گواهی ترخیص کالا را به دقت تکمیل نموده و در تعداد نسخه های مورد توافق مجوز خروج کالا را صادر نماید. بازرس شخص ثالث بایستی قبل از صدور نسخه های اصل این مدرک نسبت به اخذ تأییدیه از خریدار/پیمانکار اقدام نماید.
گواهی بازرسی شخص ثالث
بازرس شخص ثالث پس از صدور گواهی ترخیص کالا و دریافت مدارک حمل نسبت به صدور گواهی بازرسی اقدام می نماید. این مدرک بیانگر گواهی TPA در خصوص صحت انطباق کالا با مشخصات فنی و مفاد قرارداد خرید می باشد. محدوده ی فعالیت های بازرسی در این مدرک ذکر گردیده و جزئیات آن قبل از صدور نسخه اصلی بایستی توسط پیمانکار/خریدار به تأیید برسد
کتابچه نهایی مدارک و اطلاعات تست و بازرسی
کلیه ی مدارک و اطلاعات کنترل کیفی پس از اتمام فعالیت های ساخت و ترخیص کالا توسط سازنده گردآوری شده و در تعداد نسخه های مشخص شده تکثیر گردیده و به پیمانکار واگذار می گردد.
شکل ظاهری پرونده ها اعم از رنگ زونکن ها، اندازه قطع آنها ، بر چسب گذاری، فهرست و قسمتهای مختلف کتابچه ی نهایی تست و بازرسی باید دقیقا منطبق بر دستور العمل مستند سازی مدارک پروژه تهیه و تنظیم گردیده و به تأیید بازرس شخص ثالث و پیمانکار/خریدار برسد.
نظرات