قسمت های مختلف سیستم گردش گل در دکل حفاری عبارتند از:
١- پمپ های گل
۲- حوضچه های گل
٣- تجهیزات مخلوط کردن گل
۴- تجهیزات تصفیه گل
۵- لوله سطحی (Surface Pipe): منظور اولین رشته لوله جداری است که می تواند اعماق مختلفی داشته باشد..
۶- لوله قائم گل حفاری (Stand Pipe): لوله ای به شکل لوله های حفاری که در حالت قائم در سکوی برج (Derrick Floor) قرار گرفته و از یک طرف توسط لوله های گل حفاری متصل به پمپ های گل و از طرف دوم به شیلنگ گل (Mud Hose) وصل است
۷- شیلنگ خرطومی گل (Mud Hose): لوله ای از جنس پلاستیک ولی بسیار محکم که گل حفاری از درون آن عبور می کند.
مدار سیستم گردش گل
گل از مخزن ورودی به خط خروجی (Discharge Line) و لوله قائم (Stand Pipe) راه یافته و از آنجا به شیلنگ لاستیکی فشرده قابل انعطاف و بسیار قوی که خرطومی کلی (Mud Hose) نامیده می شود، پمپ می گردد. خرطومی کلی به هرزگرد متصل می شود. گل پس از ورود به هرزگرد به ترتیب از کلی، لوله های حفاری و لوله های وزنی پایین رفته و از مته خارج می گردد.
سپس با یک چرخش سریع از دالیز بالا رفته و از طریق ناودان گل روی الک لرزان (Shale Shaker) فرو می ریزد. الک لرزان، کنده ها را سرند کرده و داخل حوضچه گل می ریزد. گل دوباره به مخازن گل وارد شده و پمپ عمل بازگردانی به چاه را انجام می دهد.
برای جدا کردن ماسه یا ذرات بسیار ریز و لای مانند حفاری شده، وسایلی به نام ماسه زدا (Desander) و لای زدا (Desilter) روی مخازن گل نصب شده اند. باز گردانی مجدد ذرات ماسه و لای به درون چاه، وزن گل را ناخواسته افزایش داده و ممکن است باعث فرسایش رشته حفاری و سایر اجزا سیستم گردش گل گردد.
اگر با سازندی که دارای مقدار کمی گاز است مواجه شدیم، اغلب برای جدا کردن گاز از گل قبل از بازگردانی گل به چاه، یک گاز زدا (Degasser) به کار می رود. یک گل گاز زده (Gas Cut Mud) نباید مجددا در چاه به گردش در آید زیرا باعث کاهش وزن گل شده و ممکن است منجر به فوران گردد.
مخازن سیستم گردش گل
گل به کمک آخورک (Mud Hopper) که بیشتر افزودنی های خشک گل حفاری در آن ریخته می شوند، درون مخازن گل مخلوط می گردد. باید توجه داشت که بعضی از افزودنی های خشک مخصوصا کاستیک را هرگز نباید از طریق آخورک به گل اضافه کرد، زیرا طرز کار آخورک طوری است که اغلب اوقات مقدار کمی از افزودنی ها را به بیرون می پاشد و چون کاستیک ماده ای سوزنده است، ذرات پاشیده می شود و به هر کسی که برخورد کنند باعث سوختگی شدید می شود.
مخازن سیستم گردش گل دارای همزن هایی پارو مانند هستند که گل را به هم می زنند. برحسب خواص مورد نیاز گل حفاری، مواد نفتی یا آب مخلوط می گردد.
پمپ ها
پمپهای گل مهم ترین جزء در سیستم گردش گل می باشند. رانش پمپها با موتورهای الکتریکی انجام می گیرد. پمپ های دستگاه حفاری دورانی بسیار قوی بوده و قادر به جابه جایی حجم زیاد گل با فشار خیلی بالا می باشند. موقع گردش با هوا یا گاز به جای پمپ از کمپرسور استفاده می شود و احتیاجی به مخازن گل نیست.
پمپ های سه گانه گل حفاری
الک لرزان (Shale shaker)
استفاده از سیستمهای کنترل جامدات یک روش مؤثر در جداسازی گل حفاری از کندههای حفاری میباشد. سیستم کنترل جامدات بهعنوان مهمترین بخش در مدیریت پسماند حفاری مطرح میباشد که تأثیر مستقیمی بر کیفیت عملیات حفاری، جلوگیری از آثار مخرب زیستمحیطی، افزایش سرعت حفاری و کاهش هزینهها دارد.
الک لرزان یا Shale shaker دستگاهی میباشد که با ایجاد ارتعاش باعث غربال گل حفاری می شود این روند به وسیله توری های لرزان که در دستگاه Shale shaker نصب می گردد انجام میپذیرد. این دستگاه به عنوان فاز اول تصفیه سیال حفاری در سیستم گردش گل پس از خروج از مسیر اصلی مسئولیت پاکسازی سیال توسط الک ها را به عهده دارد.
الک های مرتعش، کنده های درشت تر را جدا می کنند. این کنده ها در داخل تانک ذخیره، دریا یا دیگر ظروف برای دفع، جمع آوری می شوند. دستگاه Shale shaker دارای انواع مختلفی می باشد. الک های لرزان بر اساس نوع کارکرد به سه نوع زیر دسته بندی می شوند:
۱- الک لرزان با عملکرد خطی (Linear motion shale shakers)
۲- الک لرزان با حرکت بیضوی متعادل (Balanced elliptical motion shale shakers)
۳- الک های لرزان با حرکت دایره ای (Circular motion shakers)
از معروفترین برندهای تولید کننده Derrick،KEMTRON MI-SWACO ،، میباشند .توری های مورد مصرف در الک های لرزان بر اساس نام تولیدکنندگان ، به همین نامها و بر اساس تایپ مختلف مانند FLC، Hyperpool، Mongoose، King cobra دسته بندی میگردند.
انواع توری های گل حفاری:
- Derrick (FLC2000, FLC500, FLC600, HYPERPOOL
- Mongoose
- King Cobra
نظرات